Statystki pokazują, że coraz więcej mężczyzn zapada na poważne choroby nowotworowe, w tym raka prostaty. Objawy mogą pojawić się po 40. roku życia. Do pełnej diagnostyki potrzebne jest wykonanie specjalnego badania PSA. Są to tak zwane markery nowotworowe, które można wykonać w profesjonalnych laboratoriach. Regularne monitorowanie stężenia SPA pomaga we wczesnym wykryciu choroby. Co warto wiedzieć przed wykonaniem badania?
- Co to jest PSA?
- Co oznacza PSA całkowite i PSA wolny?
- Wskazania do wykonania badania PSA
- Normy wskaźnika PSA
Co to jest PSA?
PSA to skrót od angielskiej nazwy Prostate Specific Antigen. Oznacza ona antygen gruczołu krokowego – białko, które wytwarzane jest przez komórki stercza. Jego poziom określa się na podstawie badań i analizy próbek krwi pacjentów. Odkrycie tego białka sprawiło, że diagnostyka prostaty stała się o wiele łatwiejsza, skuteczniejsza, a przede wszystkim szybsza. Badany przed oddaniem krwi nie musi być na czczo. Stężenie PSA w krwi mężczyzn wzrasta wraz z wiekiem. Według aktualnych doniesień, każdy mężczyzna po ukończeniu 50. roku życia musi chociaż raz w roku wykonać to badanie. Jest ono swoistą profilaktyką nowotworów prostaty, która pozwala na podjecie dalszych kroków w przypadku znacznych odchyleń od normy. Warto pamiętać, że nie każdy zły wynik od razu oznacza chorobę nowotworową, dlatego bardzo istotna jest dokładna i wnikliwa analiza przez osobę posiadającą odpowiednie kompetencje. Czasami podwyższone stężenie PSA może występować przy stanach zapalnych gruczołu krokowego. Dlatego najczęściej przy badaniach krwi pacjenci kierowani są także na wizyty do specjalistów.
Co oznacza PSA całkowite i PSA wolny?
W medycznej nomenklaturze występuje podział na PSA całkowite oraz wolne. Przeczytaj więcej o diagnostyce PSA na stronie: https://diag.pl/sklep/badania/psa-calkowity/. Jak podają badania, wolny PSA stanowi około 5 do 40 procent całkowitego PSA. Jest to najbardziej czuły marker prostaty.Kiedy wykonuje się takie badania? Po wskazaniach przez lekarza, który w badaniu per rectum nie znalazł żadnych niepokojących zmian, jednak stężenie PSA jest podwyższone. W takich wypadkach analiza pozwoli zdiagnozować inne dolegliwości, np. zapalenie dróg moczowych czy łagodny przerost prostaty. Badanie wolnego PSA może także wskazać, że dana osoba niestety znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka. Dlatego regularne nadania odgrywają tak ważną rolę.
Wskazania do wykonania badania PSA
Kiedy mężczyzna powinien zdecydować się na wykonanie badań? Warto w takiej sytuacji podać pełną listę wskazań, jakie zostały opracowane przez Amerykańskie Towarzystwo urologiczne w 2013 roku. Przede wszystkim ważny jest przedział wiekowy. Na pierwsze badanie warto wybrać się już po 40. roku życia. Osoby w przedziale wiekowym od 55 do 69 lat obowiązkowo powinny wykonać analizy przynajmniej raz w roku. Warto także dowiedzieć się, czy w danej rodzinie rak prostaty już występował, ponieważ może pojawiać się obciążenie genetyczne. Do najważniejszych wskazań należy przede wszystkim często i dłuższe oddawanie moczu. W przypadku nowotworów pojawia się także parcie na mocz, uciążliwy ból w okolicach krocza i brzucha. Sygnał alarmowy to krwiomocz oraz nykturia, czyli częste oddawanie moczu w nocy.
Normy wskaźnika PSA
Oczywiście istnieją także normy wskaźnika PSA. Zależą one od wieku i wyglądają następująco:
- dla mężczyzn w wieku 40-50 lat norma wynosi 2, 5 ng/ml
- dla mężczyzn w wieku 50–60 lat norma wynosi 3, 5 ng/ml
- dla mężczyzn w wieku 60–70 lat norma wynosi 4, 5 ng/ml
- dla mężczyzn w wieku 70–80 lat norma wynosi 6, 5 ng/ml.